Zo wordt duidelijk dat, in wat historische tijdperken worden genoemd, in het laatste kwart van elke eeuw door de bewaarders van de oorspronkelijke leringen een poging is ondernomen om enigszins richting te geven aan de oorspronkelijke impuls door middel van de oorspronkelijke methode en om het vuur van de wijsheid brandend te houden. Een erkende boodschapper, aan wie een boodschap was toevertrouwd waarvan de reikwijdte en de invloed op de juiste manier werden bepaald, verscheen in de wereld, hoewel hij vaak niet werd gezien en zijn boodschap niet werd gehoord noch aandacht kreeg.

H.P.B. en Theosofie waren de boodschapper en de boodschap en zij verschenen in het laatste kwart van de negentiende eeuw. Op meer dan een plaats heeft ze gezegd dat in de twintigste eeuw meer kennis zal worden verspreid, en sommige misleide personen hebben in hun haast en achteloosheid haar zorgvuldig geformuleerde zinnen verkeerd begrepen en geïnterpreteerd. Ze zegt het volgende:

In de twintigste eeuw zal mogelijk een beter geïnformeerde en veel geschiktere leerling door de Meesters van Wijsheid worden gezonden om afdoende en onweerlegbare bewijzen te leveren dat er een wetenschap bestaat die men Gupta-vidya noemt en dat, evenals de eens geheimzinnige bronnen van de Nijl, de bron van alle nu aan de wereld bekende religies en filosofieën gedurende vele eeuwen was vergeten en voor de mensen verloren, maar tenslotte is gevonden.⁷

Als de huidige poging, in de vorm van onze Society, beter slaagt dan haar voorgangers, dan zal ze als een georganiseerd, levend en gezond lichaam bestaan wanneer de tijd voor de poging van de 20e eeuw aanbreekt.⁶

Deze en soortgelijke verklaringen van de zijde van H.P.B. hebben het denken in verwarring gebracht van degenen die daarvoor gevoelig waren. Laten we er allereerst op wijzen dat zowel hier als in alle processen van de natuur, de grote wet van vraag en aanbod, van actie en reactie werkzaam is. Het aspect van de wet van karmische verbintenis moet worden toegepast om een juist begrip te hebben van de methode waardoor de Meesters in het laatste kwart van iedere eeuw functioneren.

het denkvermogen van het ras aan om te zoeken naar ondersteunend bewijsmateriaal op het fysieke plan voor de metafysische waarheden die in de boodschap zijn uitgedrukt. Dit is wat werkelijk ten grondslag ligt aan verwijzingen als deze:

Want in de twintigste eeuw van onze jaartelling zullen de geleerden gaan inzien dat De Geheime Leer noch is bedacht, noch overdreven maar integendeel eenvoudig geschetst, en tenslotte dat haar leringen ouder zijn dan de Veda's.⁷ Dit pretendeert niet een voorspelling te zijn, maar eenvoudig een verklaring die is gebaseerd op kennis van feiten.⁸

Voordat we van dit onderwerp afstappen, zullen we een andere veelzeggende zin van H.P.B. citeren. Deze zin zou gelezen dienen te worden als aanvulling op de verklaring dat alles wat in deze eeuw kon worden meegedeeld al werd bekendgemaakt.

Er staat:

Geen Meester van Wijsheid uit het Oosten zal zelf verschijnen of iemand naar Europa of Amerika sturen ... tot het jaar 1975.⁹

Om de shruti-aard van de geschriften van H.P.B. aan te tonen kan dit als toereikend worden beschouwd. Het is eveneens noodzakelijk om de aandacht van de lezer te vestigen op het feit dat in de volgende twee aanhalingen duidelijk wordt, namelijk dat hetgeen wordt gegeven zeer oud is en als zeer kostbaar wordt beschouwd.

Dit is misschien de ware reden waarom de hoofdlijnen van enkele grondwaarheden uit DeGeheime Leer van de grijze oudheid nu het licht mogen zien, na duizenden jaren van de diepste stilte en geheimhouding.¹⁰

Denk je dat de waarheid je gegeven werd voor je eigen voordeel? Dat we de stilte van eeuwen enkel voor het profijt van een handjevol dromers hebben doorbroken?¹¹

Voeg hierbij het citaat van H.P.B. in onze voorgaande studie, dat erop neerkomt dat de ononderbroken mondelinge leringen haar ongewijzigd hebben bereikt, en dit gedeelte van onze studie is voltooid.

Die voltooiing echter brengt ons tot het onderwerp van de boodschapper zelf. De aard en het karakter van de boodschapper zijn onlosmakelijk met die van de boodschap verbonden. Zij staan of vallen tezamen. H.P.B. eist voor zichzelf niet de plaats op van auteur, noch van de bedenker, evenmin die van volledige ontdekker van de boodschap; ze is de overbrenger.

Het is overbodig om in deze studies de positie en de aanspraken van H.P.B. te onderzoeken. Daaraan is, in de mate waarin dit tijdschrift [The Theosophical Movement] ertoe in staat is, recht gedaan in de Geschiedenis van de Theosofische Beweging, in de jaargangen VIII tot X. De openingszin van Isis Ontsluierd verwijst naar haar “vrij goede bekendheid met Oosterse Adepten, en van de bestudering van hun wetenschap.”¹² Het voorwoord van De Geheime Leer zegt:

Het enige voordeel dat de schrijfster heeft boven haar voorgangers, is dat ze niet haar toevlucht hoeft te nemen tot persoonlijke gissingen en theorieën. Want dit boek is een gedeeltelijke uiteenzetting van wat haarzelf is medegedeeld door meer gevorderde onderzoekers, slechts op enkele onderdelen aangevuld met de uitkomsten van haar eigen studie en waarneming.¹³

De oorspronkelijke impuls manifesteert zich als zich herhalende impulsen en deze manifestatie wordt geholpen en bijgestaan door de Meesters. Voor sommigen zou het misschien een nuttige suggestie betekenen als we zeggen dat de impuls de Meesters gebruikt. De impuls is de geest die de denkvermogens van de Meesters zo stimuleert dat zij ervoor moeten werken. Langs deze gedachtelijn zal de verklaring van de leer van Avatars of incarnaties worden gevonden. De zeer mysterieuze en occulte leer van incarnaties van grote krachten – goed en slecht, Christus en antichrist – is nooit volledig uitgelegd. Voor de intuïtieve student echter zal een zorgvuldige beschouwing over de leer van de oorspronkelijk impuls die zichzelf telkens opnieuw manifesteert meer dan één richting in het begrijpen en interpreteren daarvan openen.

Uitzonderlijke incarnaties van menselijke impulsen en instincten, gedachten en verlangens zijn de makers van de geschiedenis; maar de student zou onderscheid dienen te maken tussen deze en het Woord dat vlees werd, de grote incarnaties van de wijsheid die liefde is en de opoffering die een zegen is. Die wijsheid-opoffering is een machtige en intelligente kracht die bevrijde wezens, die daarvan de belichamingen worden, activeert en uiteindelijk bezielt. Dit activerend en bezielend proces is de oorspronkelijke methode waardoor de kracht van de oorspronkelijke impuls de wijsheid-opoffering tot uiting brengt die de oorspronkelijke leringen vormen waarover we in onze vorige studie hebben gesproken.

Uit dit alles wordt het voorbereidend werk van de ernstige student duidelijk. Laat hem voor zichzelf bewijzen (hij kan het nauwelijks aan anderen bewijzen tenzij ze, net als hij, bereid zijn pijn te ondergaan) dat periodieke incarnaties van de wijsheid-opoffering, hoe gevarieerd en verschillend in hun verschijningsvormen ook, emaneren uit één Bron, geworteld zijn in één Ziel.

Deze incarnaties, die niet een onvolmaakte wetenschap vertegenwoordigen, maar een volmaakt systeem van denken, zijn zoals de Avatars van Vishnu en niet de incarnaties van mr. Jack Black die John Brown, en Mary Green en Tom White werd, en zo evolueerde tot een groot wetenschapper of een vrome predikant en nog steeds aan het evolueren is. De student gelieve er nota van te nemen dat de diversiteit van manifestatie immens is: Vishnu als de vis, de schildpad, het everzwijn, de mens-leeuw, de dwerg, Parshurama, Ramachandra, Krishna en Boeddha verschillen meer van elkaar dan Mr. Jack Black van Charles Darwin verschilt. Anderzijds bestaat er in de vele incarnaties van de volmaakte Vishnu een bestendigheid en samenhang – de uitwerking van een plan, een harmonieus ontvouwen van een volmaakt stelsel dat plaatsgrijpt.

Als studenten is het onze opdracht niet misleid te zijn door de kennelijke diversiteit en ten tweede om de bestendigheid en de samenhang, de harmonie en de innige verbondenheid van alle incarnaties van de wijsheid-opoffering te beseffen.

Dit werk zal ons tot de Bron, De Ziel, de oorspronkelijke leringen leiden.

Wat betekent dit?

In een duidelijke en ondubbelzinnige stijl heeft H.P.B dit in De Geheime Leer, deel I, naar voren gebracht en daarmee willen we deze aflevering afsluiten. We stelden ons ten doel te onderzoeken of absolute kennis bestond en door de stelling van relatieve kennis onder de loep te nemen, ontdekten we dat we de wereld van de archetypen betraden waarin we in geduldige sereniteit de Godin van de geheime kennis aantroffen die voor het vestigen van dharma van tijd tot tijd haar geheiligde gelaat ontsluierde en de zegening openbaarde van haar herinnering die zo vaak is bezoedeld.

We ontdekten het bestaan van die absolute kennis, van het pad van het archetypische dat erheen leidt; we ontdekten dat in onze tijd en generatie het begaan van dat pad mogelijk is gemaakt en wat ons rest is de gids van de Geheime Leer te volgen en in contact te komen met “het ononderbroken verslag dat het werk is van duizenden generaties van zieners.”¹⁵

Het is nutteloos te zeggen dat het bedoelde stelsel geen fantasie is van één of meer afzonderlijke individuen. Het heeft geen zin te zeggen dat het het ononderbroken verslag is, dat het werk is van duizenden generaties van zieners, die allen hun eigen ervaringen gebruikten bij het toetsen en controleren van de tradities over de leringen van hogere en verheven wezens, die over de opgroeiende mensheid waakten. Deze tradities werden mondeling overgeleverd van het ene vroege ras aan het andere. Ook is het nutteloos op te merken dat eeuwenlang de 'Wijzen' van het vijfde ras, van het geslacht dat werd gered en gespaard bij de laatste wereldramp en het verschuiven van continenten, hun levens hadden doorgebracht met leren, niet met onderwijzen.

Hoe deden zij dat? Het antwoord luidt: door op elk gebied van de natuur de oude tradities te toetsen, te onderzoeken en te controleren op basis van de onafhankelijke visioenen van grote adepten, dat wil zeggen mensen die hun fysieke, mentale, psychische en geestelijke gestel tot de hoogst mogelijke graad hebben ontwikkeld en vervolmaakt.

Van geen adept werd het visioen aanvaard, voordat het was gecontroleerd en bevestigd door de visioenen van andere adepten – zó verkregen dat zij als op zichzelf staande bewijzen konden dienen – en door eeuwen van ondervinding.¹⁶

B.P. Wadia